13 mei in Brazilië – Wat herdenken we eigenlijk?

Een historische datum

Vandaag is het 13 mei, de historische dag waarop in het jaar 1888 in Brazilië de slavernij officieel werd afgeschaft. Met de ondertekening van de zogenaamde Lei Áurea (de Gouden Wet) door Prinses Isabel kwam er een einde aan meer dan drie eeuwen slavernij in het land. Brazilië was het laatste land van het Amerikaanse continent dat dit deed.

Geen reden tot feest

Op papier klinkt klinkt dit allemaal prachtig maar als je beter kijkt dan zie je dat er weinig reden was voor echte feestvreugde. De vele slaven die Brazilië huisvestte werden vrij verklaard maar kregen niets om een nieuw leven op te bouwen: geen huis, geen land, geen werk, geen hulp. Zoek het zelf maar uit luidde het advies en dat moesten ze dan voor elkaar zien te krijgen in een maatschappij die hen nog steeds als minderwaardig beschouwde.

Waarom 13 mei gevoelig ligt

Voor veel mensen – vooral zwarte Brazilianen – voelt 13 mei daarom niet als een dag om te vieren. Het is een herinnering aan een onrecht dat officieel stopte, maar in de praktijk gewoon doorging in een andere vorm. De sporen van dat verleden zijn vandaag nog overal zichtbaar: in armoede, in racisme, in ongelijke kansen

Een andere datum, een ander perspectief

Steeds meer mensen kiezen ervoor om op 20 november stil te staan bij de slavernijgeschiedenis. Die dag is Dia da Consciência Negra – de Dag van het Zwarte Bewustzijn – en staat in het teken van trots, verzet en culturele identiteit. Een dag die niet alleen terugkijkt, maar ook vooruit.

Waarom ik erbij stilsta

Sinds ik in Brazilië woon, kijk ik anders naar dit soort dagen. Je voelt het verleden hier bijna letterlijk in de lucht hangen – in de verhalen van mensen, in de stad, in de muziek. Daarom schrijf ik vandaag dit bericht. Geen grote woorden, geen oordeel. Gewoon even stilstaan. En luisteren.

Alles verandert – maar niet vanzelf

Herdenken is niet alleen iets van vroeger. Het gaat ook over nu. Over zien wat er nog steeds scheef zit en over blijven vragen stellen, want slavernij komt in Brazilië tot vandaag de dag nog steeds voor. Want pas als we écht luisteren, kan er iets veranderen.

De afbeeldingen op deze pagina heb ik gemaakt met Midjourney.