In het hart van het Amazoneregenwoud groeit een fascinerende plant die al eeuwenlang een cruciale rol speelt in de cultuur van de inheemse volkeren van Brazilië. Deze plant, bekend als urucum (Bixa orellana), is niet alleen een bron van voedsel en medicijnen, maar dient ook als een natuurlijke rode kleurstof die wordt gebruikt voor lichaamsschilderingen en andere culturele praktijken.
Wat is Urucum?
Urucum, ook bekend als annatto of achiote in andere delen van Latijns-Amerika, is een struik of kleine boom die van nature voorkomt in het tropische deel van Amerika. De plant produceert opvallende, hartvormige vruchten die bedekt zijn met rode, stekelige haren. In deze vruchten bevinden zich talrijke zaden die omhuld zijn door een felrood, kleverig omhulsel.
Traditioneel Gebruik
Voor veel inheemse stammen in Brazilië, zoals de Kayapo en de Yanomami, is urucum meer dan alleen een plant. Het is een essentieel onderdeel van hun culturele identiteit en spirituele praktijken. De rode kleurstof wordt op verschillende manieren gebruikt:
- Gezichts- en lichaamsschilderingen: De rode pigmenten worden gemengd met oliën om verf te maken voor ceremoniële en dagelijkse decoraties.
- Bescherming tegen de zon: De verf dient ook als een natuurlijke zonnebrandcrème en insectenwerend middel.
- Spirituele betekenis: In veel culturen wordt de rode kleur geassocieerd met kracht, vitaliteit en bescherming tegen kwade geesten.
Het Winnen van de Kleurstof
Om de rode kleurstof te verkrijgen, worden de zaden uit de rijpe vruchten gehaald en vermalen of gewreven. Dit levert een pasta op die rijk is aan bixin en norbixin, de natuurlijke pigmenten die verantwoordelijk zijn voor de intense rode kleur. Deze pasta kan direct worden gebruikt of verder worden verwerkt tot een poeder of olie.
Moderne Toepassingen
Tegenwoordig wordt urucum niet alleen door inheemse volkeren gebruikt, maar heeft het ook zijn weg gevonden naar de moderne industrie:
- Voedselindustrie: Als natuurlijke kleurstof (E160b) in kaas, boter en andere voedingsmiddelen.
- Cosmetica: In lippenstift, nagellak en andere make-upproducten.
- Textiel: Voor het verven van stoffen.
Cultureel Erfgoed Beschermen
Terwijl urucum steeds meer commerciële toepassingen vindt, is het van cruciaal belang om de traditionele kennis en praktijken van de inheemse volkeren te respecteren en te beschermen. Hun eeuwenoude relatie met deze plant is een waardevol onderdeel van Brazilië’s culturele erfgoed.Door meer te leren over planten zoals urucum en hun betekenis voor inheemse gemeenschappen, kunnen we een dieper begrip en waardering ontwikkelen voor de rijke biodiversiteit van het Amazonegebied en de volkeren die er al generaties lang in harmonie mee leven.
Alle afbeeldingen heb ik gegenereerd met Midjourney en Leonardo AI.
Portuguese 
Dutch